Markestenen geschonken aan 150-jarige Boermarke Norg Oosteind

Op zaterdag 22 oktober is het 150 jaar geleden dat de Boermarke Oosteind van Norg zijn huidige vorm kreeg. Ter gelegenheid hiervan was er zaterdagmiddag 15 oktober voor de waardeelhouders met aanhang een feestelijke middag georganiseerd in zalencentrum Zwaneveld. 

Voorafgaand aan het feestgedruis bood de Fam. Zwaneveld vooruitlopend op het project Markestenen in Drenthe de Boermarke symbolisch reeds een aantal stenen aan. Met een rondgang langs opvallende Boermarke‐locaties en een uitleg over de geschiedenis van de Marke en een warm en koud‐buffet werd een geanimeerde middag afgesloten. 

Project 'Markestenen terug op de plek'

De bekendste flinten in Drenthe zijn wel de hunebedden. Direct daarna volgen de markestenen. Ze werden vanaf de vroege Middeleeuwen door de Boermarken gebruikt om de grenzen van hun grondgebied te markeren. Naast het dorp zelf bestond het grondgebied uit de es, de groenlanden en het veld. Waar de dorpsgebieden elkaar raakten groeide de noodzaak te bepalen welk gebied van wie was en waar de grens moest liggen. Als er geen logische natuurlijke grens was, geschiedde de afbakening met 
stenen: de markestenen. 

Eeuwenlang was deze indeling bepalend voor de ruimtelijke indeling van het zandgedeelte van de provincie Drenthe. Met de invoering van de gemeenten in 1811 kwam daar mondjesmaat verandering in. De nieuwe grenzen volgden vaak de oude en ook binnen de gemeenten bleven de markegrenzen bestaan. Pas bij de door de regering opgelegde 
scheiding van de marken in 1847 en 1886, verloren de stenen langzamerhand hun functie. Sindsdien zijn veel markestenen verdwenen. Ze lagen in de weg bij ruilverkavelingen, bij samenvoeging van percelen, bij verkoop van bouwland, bij het omleggen van een weg. 

In 2003 is onder leiding van provinciaal historicus Gerding een onderzoek afgerond om nog zichtbare markegrenzen op te sporen. Dat heeft geresulteerd in een digitaal bestand van onder andere 23 markestenen dat door de provincie gebruikt wordt in zijn geoportaal. De laatste decennia is er bij de Boermarken steeds meer het besef en de behoefte dit cultureel erfgoed te behouden en/of in ere te herstellen. Sommige Boermarken, zoals bijvoorbeeld Zeijen en Annen hebben hun grenzen al opnieuw gemarkeerd. 

De 88 nog bestaande Boermarken in Drenthe zijn verenigd in de Vereniging Drentse Boermarken (VDB). Hun functie is wel veranderd: van het regelen van de gang van zaken in de dorpslandbouw, naar agrarisch sociaal dorpsnetwerk.  

Het project ‘Markestenen terug op de plek” is een initiatief van Egbert Meijers, die hiervoor de VDB en Michiel Gerding benaderde. Zij hebben samenwerking gezocht met de recent opgerichte stichting Drents Agrarisch Erfgoed. Samen vormen zij  de Commissie Markestenen Dr enthe.  

Als startpunt voor verdere activiteiten wil de commissie eerst een symposium organiseren om breed aandacht voor het behoud en het eerherstel van de markesteen te wekken. Dat symposium wordt op 28 oktober gehouden in De Zwerfkei in Gees. 

Bron: Norger Courant dinsdag 18 oktober 2022 nummer 42